Ponad 17 mln osób na świecie rocznie doznaje udaru mózgu. Stan ten stanowi poważne zagrożenie, dlatego rozpoznanie objawów udaru i szybkie udzielenie pierwszej pomocy odgrywa kluczową rolę w ratowaniu życia. Dowiedz się, jakie są przyczyny udaru, jak go rozpoznać i jak wygląda leczenie udarów mózgu.
Co to jest udar mózgu i jakie są jego rodzaje?
Udar mózgu to zbiór objawów neurologicznych, które stanowią bezpośrednie zagrożenie życia. W trakcie udaru dochodzi do zaburzenia ukrwienia tkanki mózgowej, co prowadzi do umierania poszczególnych części mózgu. W efekcie pojawiają się deficyty neurologiczne, które w przyszłości mogą być nieodwracalne.
Wyróżniamy dwa rodzaje udarów mózgu:
- udar niedokrwienny (80-90% przypadków) – występuje, gdy przepływ krwi do pewnej części mózgu zostaje przerwany lub znacznie ograniczony. Towarzyszy temu niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tlen i składniki odżywcze. Najczęstszymi przyczynami udaru niedokrwiennego są zaawansowana miażdżyca oraz zator wewnątrz jednej z tętnic mózgowych. Udar niedokrwienny mózgu dotyka najczęściej osoby starsze.
- udar krwotoczny (ok. 10% przypadków) – występuje, gdy naczynie krwionośne w mózgu pęka. Wypływająca krew niszczy okoliczne struktury nerwowe oraz prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Może pojawić się w każdym wieku.
Przyczyny udarów mózgu
Istnieje wiele czynników, które mogą wywoływać udar mózgu. Głównym czynnikiem ryzyka jest nadciśnienie tętnicze oraz miażdżyca. Inne przyczyny to m.in.:
- choroby kardiologiczne,
- cukrzyca,
- otyłość,
- wysoki poziom cholesterolu,
- nikotyna,
- nadużywanie alkoholu,
- siedzący tryb życia.
Istnieją także badania, które udowadniają związek występowania udarów mózgu u osób obciążonych genetycznie (np. jeśli bliski członek rodziny doznał udaru przed 65 rokiem życia). Stopień przyczynowości jest jednak dalej niepewny. Badania GWAS wykryły nowe powiązania genetyczne z udarem mózgu, ale łączyły się one jedynie z jednym podtypem udaru niedokrwiennego.
Udar mózgu – objawy
Szybkie rozpoznanie udaru i wezwanie pomocy medycznej może uratować komuś życie oraz zmniejszyć ewentualne skutki uszkodzenia mózgu. Do najczęstszych symptomów należą:
- nagłe zaburzenia mowy – np. trudności w formułowaniu słów lub niewyraźne mówienie,
- osłabienie mięśni twarzy – objawia się opadnięciem kącika ust po jednej ze stron,
- niedowład ręki lub nogi – w skrajnych przypadkach chory nie może wykonać żadnego ruchu jedną z kończyn,
- zaburzenia równowagi – pojawiają się trudności w chodzeniu, utrata koordynacji ruchowej,
- problemy z widzeniem – np. utrata pola widzenia po jednej stronie, podwójne widzenie,
- zaburzenia lub utrata przytomności – pojawia się np. senność i otępienie.
W przypadku udaru krwotocznego mózgu (zwłaszcza podpajęczynówkowego, w którym to krew przedostaje się do płynu mózgowo-rdzeniowego między oponą miękką a oponą pajęczą) pojawia się nagły, bardzo silny ból głowy.
Jak poradzić sobie z udarem mózgu? Pierwsza pomoc i leczenie
W przypadku podejrzenia udaru natychmiast wezwij pomoc medyczną – zadzwoń na 112. Unikaj prób samodzielnego transportu poszkodowanego, aby medyk mógł jak najszybciej zastosować pierwsze lekarstwa. W oczekiwaniu na przyjazd karetki unikaj przenoszenia chorego – mogłoby to zwiększyć ryzyko krwawienia lub pogorszyć stan zdrowia.
Celem początkowego leczenia udaru jest zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych:
- lekarz lub ratownik karetki pogotowia może zadecydować o podłączeniu kroplówki;
- pacjentowi może zostać podany tlen;
- chory może zostać podłączony do respiratora.
Kolejne działania są uzależnione od rodzaju udaru oraz stanu pacjenta. Jeśli doszło do zakrzepu, a pacjent znalazł się pod opieką medyczną dość szybko (od udaru minęły mniej niż 3 godziny), zostaje mu podany lek rozpuszczający powstały zator. W przypadku dłuższego czasu zatkania tętnicy część komórek mózgowych jest niedotlenionych, przez co obumiera. Lekarz zaleca wtedy przyjmowanie aspiryny lub heparyny.
Wystąpienie udaru mózgu wiąże się często z wieloma poważnymi konsekwencjami – niektórzy pacjenci nie potrafią samodzielnie wykonywać podstawowych czynności. Dlatego też niezbędna jest odpowiednia opieka nad chorym, a także rehabilitacja. Fizjoterapia, terapia mowy oraz zajęcia z terapeutami zajmującymi się rehabilitacją neurologiczną pomagają pacjentom odzyskać utracone umiejętności, poprawić funkcje motoryczne i zwiększyć niezależność. Długoterminowa opieka i regularne kontrole medyczne również są niezbędne w celu monitorowania postępu rehabilitacji oraz identyfikacji ewentualnych powikłań.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat rozpoznawania chorób? Chcesz nauczyć się, jak prawidłowo reagować w sytuacjach zagrażających życie? A może Ty lub ktoś z Twojego otoczenia potrzebuje wsparcia w walce z chorobą? Odwiedź portal o zdrowiu Zdrowa Ona i sprawdź, co dla Ciebie przygotowaliśmy.
Źródła:
Udar mózgu. Online: https://neurologia-praktyczna.pl/a6196/Udar-mozgu.html. Dostęp: 16.08.2023.
Udar mózgu – objawy, przyczyny, leczenie. Online: https://diag.pl/pacjent/artykuly/udar-mozgu-objawy-przyczyny-leczenie/#6-Zrodla. Dostęp: 16.08.2023.
Co to jest udar mózgu i jakie są jego przyczyny? Online: https://www.mp.pl/pacjent/udar/udar-mozgu/135796,udar-mozgu. Dostęp: 16.08.2023.
