Zdj. pixabay.com
Fala w szkole - jak się objawia?
Fala w szkole jest zjawiskiem ściśle powiązanym z przemocą rówieśniczą. Bez względu na to jak się jej istnienie argumentuje, występują w niej elementy celowych zachowań agresywnych (zwróconych głównie przeciwko nowo przyjmowanym do szkoły uczniom). Zachowania te polegają na wykorzystaniu własnej przewagi nad drugą osobą (fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Zgodnie z podstawową definicją przemoc to „wszelkie nieprzypadkowe akty godzące w wolność osobistą jednostek lub przyczyniające się do fizycznej, a także psychicznej szkody osoby, wykraczające poza społeczne zasady wzajemnych relacji". Mamy więc z nią do czynienia wówczas, gdy osoby słabsze (zwane ofiarami) poddawane są przez dłuższy czas negatywnym działaniom osób lub grupy osób silniejszych (sprawców przemocy). Tak też jest w przypadku fali. W szkołach fala objawia się prześladowaniem, zmuszaniem do wykonywania kompromitujących, poniżających czynności, dokuczaniem, przezywaniem, ośmieszaniem, pokazywaniem nieprzyzwoitych gestów, popychaniem, malowaniem po rękach czy twarzy flamastrami, podpisywaniem ofiary słowem "kot" – formy fali zależne są od pomysłowości młodzieży i norm współtworzonej grupy w ramach murów szkolnych.
Fala zwana inaczej koceniemiem, tępieniem kotów, czasem mobbingiem, skierowana jest głównie, (choć kozłem ofiarnym może jednak stać się każdy) wobec osób nowo przyjętych do szkoły, pierwszoklasistów – nazywanych kotami, którymi z założenia zajmują się roczniki klas drugich. Jest ona uważana za rodzaj obrzędu inicjacji, okresu swoistej próby – nowicjatu, która mają za zadanie przejść nowo przyjęte do szkoły osoby.
Okres kocenia traktowany jest zazwyczaj bezrefleksyjnie przez drugoklasistów jako rodzaj dozwolonej przez zwyczaj zabawy. W zabawie tej stosowanie przemocy, poniżanie, obserwowanie strachu i bezsilności pierwszoklasistów dostarcza satysfakcji, poczucia mocy czasem również poczucia spełnionego obowiązku. Powszechne są sytuacje, w których uczniowie namawiają się wzajemnie do ataków fizycznych lub słownych, naznaczania "kotów".
Fala odbywa się głównie w pierwszych tygodniach nowego roku szkolnego po czym stopniowo wygasa, czasami kończąc się oficjalnymi chrzcinami nowo przyjętych uczniów zorganizowanymi przez drugoklasistów na terenie szkoły. Wygasa samoistnie, a jej przejawy w formie przetrwałej pojawiają się w kolejnych latach gdzie koceniem zwykle zajmują się osoby kocone w roku bierzącym. Mechanizm fali szkolnej jest podobny do tej w wojsku gdzie najmłodsi, dopiero co wcieleni do armii żołnierze popularnie nazywani "kotami", doświadczali przemocy od starszych. Przyjmując zasadę, iż koty nie mają żadnych praw, więc posłusznie, w milczeniu mają znosić przemoc i upokorzenia. Znoszą je często z myślą, że za jakiś czas to oni ,gdy znajdą się wyżej w szkolnej hierarchii, posiądą na pewien czas władzę nad młodszymi. Tak też termin „fala” jak i jej specyfika zostały przejęte z wojska i od połowy lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku zakotwiczyły z różnym nasileniem w wielu polskich szkołach. Są tu jednak rzadko wykrywalne bowiem zachowania przemocowe zwykle nie dzieją się na oczach nauczycieli a ofiary godzą się w milczeniu na wiele byleby tylko przeczekać i by prześladowcy dali im spokój wiedząc, że poskarżenie wiąże się z narażeniem starszakom.
Fala przemocy rówieśniczej nie ogranicza się do wybranego typu szkół chociaż na podstawie bieżących obserwacji i najnowszego raportu Najwyższej Izby Kontroli wnioskujemy, iż najwięcej zachowań patologicznych występuje w gimnazjach - to jest ona zauważalna na wszystkich poziomach nauczania nie omijając szkół podstawowych, zawodowych, średnich. Obecnie wiadomo, że przemoc rówieśnicza to jedna z najpoważniejszych trudności w polskich szkołach przy czym najwięcej przypadków dotyczy przemocy słownej i izolowania z grupy. Zaburzenia lękowe natomiast są najpowszechniejszą grupą zaburzeń właśnie wśród dzieci i nastolatków. Informacje te łącznie sprawiają, iż na sprawę fali warto zwrócić szczególną uwagę. Ważna jest tu świadomość rodzica.
Czym spowodowana jest fala w szkole? - dowiedz się na kolejnej stronie >>
