Etiologia nadciśnienia tętniczego pierwotnego nie została w pełni ustalona. Uważa się, że odgrywają w niej rolę czynniki genetyczne i środowiskowe. Pozostałe przypadki to choroba o charakterze wtórnym, czyli jest dobrze znana przyczyna choroby, np. choroby nerek, miażdżyca, choroby gruczołów dokrewnych lub choroby mózgu.
Klasyfikacja ciśnienia tętniczego [mm Hg]* wg PTNT** (2003) Ciśnienie skurczowe
(mmHg)Ciśnienie rozkurczowe
(mmHg)Ciśnienie optymalne < 120< 80Ciśnienie prawidłowe120 - 12980 - 84Ciśnienie wysokie prawidłowe130 - 13985 - 89Nadciśnienie stopień 1 - łagodne140 - 15990 - 99Nadciśnienie stopień 2 - umiarkowane160 - 179100 - 109Nadciśnienie stopień 3 - ciężkie≥ 180≥ 110Nadciśnienie izolowane skurczowe≥ 140< 90Nadciśnienie izolowane rozkurczowe< 140≥ 90
*Dotyczy osób nieprzyjmujących leków przeciwnadciśnieniowych; w przypadku gdy wartości ciśnienia skurczowego i ciśnienia rozkurczowego należą do różnych kategorii, należy przyjąć kategorię wyższą**PTNT - Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego www.nadcisnienietetnicze.plPowikłaniaPowikłaniem przede wszystkim jest uszkodzenie nerek, układu krążenia oraz powikłania ze strony układu nerwowego.
Obserwuje się zmiany na dnie oka:
- I° umiarkowane zwężenie lub stwardnienie tętnic siatkówki, nieprawidłowy stosunek średnic tętnic do średnic żył
- II° umiarkowane lub znaczne stwardnienie tętnic, dodatni objaw Gunna
- III° obrzęk, wysięk i krwotoki do siatkówki, tętnice stwardniałe i zwężone
- IV° objawy III° i dodatkowo obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
Choroba nadciśnieniowaDotyczy kobiet i mężczyzn, rozpoczyna się zazwyczaj między 30 a 40 rokiem życia, choć może mieć już początek w dzieciństwie. Objawia się rannymi bólami głowy w okolicy potylicy. Nadmierną pobudliwością, bezsennością. Odczuwalne jest kołatanie serca, bóle wieńcowe oraz obserwuje się zaczerwienioną twarz, szyję, klatkę piersiową. Najczęściej jednak nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego są wykrywane przypadkowo w czasie rutynowego pomiaru.
LeczenieNiefarmakologiczne
- zmiana trybu życia
- unikanie stresu
- systematyczny, umiarkowany wysiłek fizyczny
- zaprzestanie palenia tytoniu
- dieta
- zmniejszenie wagi ciała
- ograniczenie spożycia soli kuchennej
- unikanie alkoholu
- suplementacja magnezu, potasu
Farmakologiczne
- diuretyki
- inhibitory konwertazy angiotensyny
- antagoniści receptora angiotensyny II
- leki beta-adrenolityczne
- leki alfa-1-adrenolityczne
- antagoniści wapnia
- wazodylatatory
- leki działające na centralny układ nerwowy
Nadciśnienie tętnicze w ciążyNadciśnienie tętnicze w ciąży (ang. Pregnancy-induced hypertension (PIH)) - jest to schorzenie stanowiące powikłanie ciąży. Występuje u 6-8% kobiet ciężarnych w Polsce. Stanowi poważne zagrożenie dla matki i płodu, mimo znacznego rozwoju medycyny perinatalnej.
Nadciśnienie w ciąży dzielimy na:
- przewlekłe nadciśnienie tętnicze
- stan przedrzucawkowy / rzucawka
- przewlekłe nadciśnienie tętnicze z nakładającym się stanem przerzucawkowym
- nadciśnienie tętnicze ciążowe
- przewlekłe
- przemijające
Nadciśnienie przewlekłeNadciśnienie przewlekłe rozpoznajemy, gdy wartości ciśnienia przekraczają 140/90 mmHg i gdy stwierdzamy je przed 20 tyg. ciąży. Jeżeli wartości przekraczają 160/110 mmHg rozpoznajemy nadciśnienie ciężkie. Nadciśnienie ciężkie rozpoznajemy również, gdy izolowane wartości ciśnienia skurczowego przekraczają 160 mmHg i gdy izolowane wartości ciśnienia rozkurczowego przekraczają 110 mmHg.
Stan przedrzucawkowyJest to zespół objawów chorobowych pojawiający się po 20 tyg. ciąży, jak również w okresie porodu lub połogu. Charakteryzuje się wartościami ciśnienienia tętniczego krwi powyżej 140/90 mmHg, wraz z towarzyszącym białkomoczem z utratą białka powyżej 300 mg na dobę. Białkomocz nie jest niezbędnym objawem, ale wtedy nadciśnieniu muszą towarzyszyć dodatkowe objawy, takie jak: ból głowy, ból w nadbrzuszu, zaburzenia ostrości widzenia. Mogą też wystąpić zmiany badaniach laboratoryjnych w postaci anemii hemolitycznej, małopłytkowości i podwyższonych aktywności enzymów wątrobowych. Układ tych zmian stanowi o rozpoznaniu tzw. zespołu HELLP. RzucawkaRzucawką nazywamy wystąpienie napadu drgawek toniczno-klonicznych, śpiączki, a nawet obu tych objawów równocześnie u ciężarnej, u której rozpoznano wcześniej stan przedrzucawkowy. Zmiany w siatkówce oka, w tym obejmujące obrzęk tarczy nerwu wzrokowego są zwiastunem stanu rzucawkowego i wskazaniem do szybkiego rozwiązania ciąży drogą cięcia cesarskiego.
Występuje u około 1% pacjentek ze stanem przedrzucawkowym. Rozpoznanie różnicoweNależy brać pod uwagę różne stany przebiegające z drgawkami, śpiączką lub utratą przytomności. Bierzemy pod uwagę:
- padaczkę
- tężec
- tężyczkę
- guz mózgu
- śpiączkę
- mocznicę
Współistnienie stanu przedrzucawkowego z przewlekłym nadciśnieniemNadciśnienie tętnicze samo w sobie predysponuje do wystąpienia stanu przedrzucawkowego w czasie ciąży. Ryzyko to zwiększa się wraz z pojawieniem się białkomoczu powyżej 300 mg/dobę, o ile nie był on obecny przed 20 tyg ciąży. Może również wystąpić podwyższenie enzymów wątrobowych lub małopłytkowość.
Rozpoznanie stanu przedrzucawkowego nakładającego się na nadciśnienie przewlekłe wymaga postępowania identycznego jak w stanie przedrzucawkowym.
